Ανακάλυψη του Widelands
Ήμουν ανόητος που αγνόησα το Widelands, το μοναδικό παιχνίδι που στέκεται ισάξια δίπλα στο The Settlers. Ανάμεσα στις δεκάδες κυκλοφορίες κάθε μέρα, με επίσημες συνέχειες και open source επανεκδόσεις, τα περισσότερα παιχνίδια των 90s που αναπολεί η γιαγιά σου έχουν σήμερα κάποιο σύγχρονο αντίστοιχο που καλύπτει το κενό. Όμως όχι το The Settlers. Από το 1996 και μετά, δεν υπήρξε νέο The Settlers που να διατηρεί το αρχικό πνεύμα. Οι συνέχειες, ήδη από το τρίτο μέρος, έχασαν το νόημα του σχεδιασμού. Το μυστικό ήταν οι δρόμοι. Οι δρόμοι!
Η ουσία του The Settlers
Δεν πρόκειται απλώς για εικονίδια ή αισθητική. Είναι θέμα σχεδιασμού και φιλοσοφίας. Η καρδιά του The Settlers ήταν πως η επιβίωση της πόλης σου εξαρτιόταν κυρίως από το πώς οργάνωνες τη μεταφορά αγαθών. Όλα περιστρέφονταν γύρω από τους δρόμους. Δεν ανήκει καν σε κάποιο συγκεκριμένο είδος, πόσο μάλλον στο ασταθές RTS που έγιναν οι συνέχειες. Μοιάζει με τυπικό city builder, ειδικά σήμερα που υπάρχουν τόσα παιχνίδια με ξυλοκόπους και φάρμες, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει να κάνει τόσο με τη συλλογή πόρων.
Διαφορετική προσέγγιση στη διαχείριση
Όταν τοποθετείς κτίρια, το κόστος των πόρων δεν εμφανίζεται εξαρχής. Δεν περιμένεις να γεμίσει ένας μετρητής για να αγοράσεις αποθήκη. Δεν απομνημονεύεις τι χρειάζεται για να χτίσεις κάτι: εμπιστεύεσαι το σύστημά σου να παρέχει ό,τι χρειάζεται και να προσαρμόζεται. Οι χτίστες ξεκινούν μόλις έχουν τις πρώτες σανίδες, χωρίς να σε ενοχλεί το UI με μηνύματα τύπου “δεν υπάρχουν αρκετές πέτρες! (έχεις 21, χρειάζεσαι 22)”.
Ο ρόλος των δρόμων και της τοποθέτησης
Ένα βασικό στοιχείο είναι ότι χτίζεις όχι στο κέντρο των εξαγώνων, αλλά στα σημεία όπου συναντιούνται οι γραμμές τους. Δίπλα σε κάθε κτίριο υπάρχει μια μικρή σημαία. Πρέπει να τη συνδέσεις με άλλη σημαία μέσω δρόμου, τμήμα-τμήμα, ακολουθώντας τα περιγράμματα. Τα αγαθά μετακινούνται μόνο σε αυτούς τους δρόμους, από μικρούς εργάτες που τα κουβαλούν. Δεν είναι τοποθετημένοι σε ορυχεία ή σε συγκεκριμένες εισόδους/εξόδους. Ένας εργάτης ανά δρόμο, πάντα από σημαία σε σημαία. Η πιο σύντομη διαδρομή δεν είναι πάντα η καλύτερη. Οι υψομετρικές διαφορές κάνουν τους δρόμους πιο αργούς ή γρήγορους, επηρεάζοντας και το πού μπορείς να χτίσεις μεγαλύτερα κτίρια. Έτσι, ένα πιο μακρύ μονοπάτι μπορεί να είναι πιο αποδοτικό ή να αφήνει χώρο για σημαντικά κτίρια. Σύντομα δημιουργείς ένα δίκτυο δρόμων και εργατών που λειτουργούν με βάση τον σχεδιασμό σου.
Έμμεση διαχείριση και παρατήρηση
Η διαχείριση είναι έμμεση. Συνδέεις ένα εργοτάξιο στο δίκτυο και βλέπεις τον χτίστη να έρχεται από το κάστρο, με πολλούς εργάτες να φέρνουν ξύλα και πέτρες από όποια αποθήκη επιλέξουν. Μπορεί να τα φέρουν από το πριονιστήριο αν είναι πιο κοντά. Αν κόψεις έναν δρόμο, τα αγαθά ανακατευθύνονται ή επιστρέφουν στην αποθήκη. Συχνά κάθεσαι και παρακολουθείς, γιατί το “γρήγορα” είναι σχετικό στο The Settlers, και γιατί είναι απολαυστικό να το βλέπεις, ειδικά με τον ήχο και τη μουσική της έκδοσης Amiga, που ήταν ασύγκριτα ανώτερη από τον υπολογιστή.
Ορατότητα και αλληλεξάρτηση
Όπως και στο Ostriv, κάθε τι που παράγεις ή εξορύσσεις είναι ορατό αντικείμενο, που μεταφέρεται ή περιμένει στο έδαφος. Η αλληλεξάρτηση των αλυσίδων παραγωγής και η αργή, κατανεμημένη μεταφορά σημαίνει ότι τα προβλήματα φαίνονται πριν εκδηλωθούν, αν παρατηρείς τους δρόμους.
Εντοπισμός προβλημάτων μέσω παρατήρησης
Δεν μαθαίνεις ότι τα ορυχεία σταμάτησαν από εικονίδια ή αναδυόμενα μηνύματα. Το καταλαβαίνεις επειδή δεν βγαίνει τίποτα από εκεί και δεν πηγαίνει ψωμί μέσα. Ο μύλος δεν παίρνει αρκετό σιτάρι, αλλά το ξέρεις επειδή το παρακολουθείς. Υπάρχει μόνο ένας δρόμος από τον ανεμόμυλο, που συνδέεται με τον κύριο δρόμο του χρυσού, οπότε οι εργάτες μεταφέρουν πρώτα αυτό.
Διαχείριση κυκλοφορίας και προσαρμογή
Όταν ο φούρνος μένει χωρίς αλεύρι, σταματά να καίει κάρβουνο, που πηγαίνει στην αποθήκη, καθυστερώντας τη μεταφορά ψαριών. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα, αλλά προς το παρόν μπορείς να διαχωρίσεις τον δρόμο από τον ψαρά για να ανακατευθυνθούν οι εργάτες. Μπορείς να προσθέτεις σχεδόν άπειρες σημαίες και να αλλάζεις τους δρόμους ελεύθερα και άμεσα. Μέχρι πρόσφατα, θα έλεγα ότι το πιο κοντινό σύγχρονο Settlers είναι το Factorio, αλλά εδώ αναδιοργανώνεις ανθρώπους και διαδικασίες, όχι μηχανές. Ενεργοποιείς, δεν μικροδιαχειρίζεσαι.
Η διοίκηση πέρα από τους αριθμούς
Ένας καλός διαχειριστής ξέρει ότι τα προβλήματα συχνά ξεκινούν μακριά από τα συμπτώματα και ότι οι αριθμοί δεν είναι η λύση. Το The Settlers κατανοούσε ότι η οικονομία δεν είναι απλώς αριθμοί. Υπάρχουν στατιστικά, αλλά σπάνια τα χρειάζεσαι. Δεν ανησυχείς για ακρίβεια ή εκθετική ανάπτυξη, ούτε μετράς την επιτυχία έτσι. Αποδοτικότητα σημαίνει να κινείται το σύστημα, να έχουν όλοι ό,τι χρειάζονται. Ακόμα και η μάχη δεν είναι θέμα άμεσου ελέγχου στρατιωτών (όταν το The Settlers 3 το επέτρεψε, η σειρά έχασε τον δρόμο της), αλλά όλοι περιμένουν ευγενικά τη σειρά τους για να πολεμήσουν στο φυλάκιο. Η συσσώρευση είναι σημάδι κακής διαχείρισης: τα αγαθά πρέπει να χρησιμοποιούνται. Δεν είσαι βασιλιάς, δήμαρχος ή άτομο. Δεν υπάρχει καν νόμισμα.
Εισαγωγή στο Widelands
Έτσι φτάνουμε στο Widelands, που προειδοποιεί ανοιχτά ενάντια στη συσσώρευση. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο πρώην επικεφαλής του The Settlers, Volker Wertich, συμμετέχει στην ανάπτυξη του Pioneers of Pagonia, ενός πολλά υποσχόμενου διαδόχου. Όμως, μετά από μήνες που προσπαθούσα να σταματήσω να παίζω, το Widelands είναι αυτό που το Pagonia θα πρέπει να ξεπεράσει.
Ιδιαιτερότητες και σχεδιασμός του Widelands
Το Widelands είναι ένα κάπως αταίριαστο, αδέξιο οπτικά παιχνίδι, με περιορισμένο ήχο. Πολλά κτίρια μοιάζουν μεταξύ τους και οι όμορφες, ενημερωτικές κινήσεις έχουν αντικατασταθεί από πιο απλές, με επικαλύψεις για βοήθεια. Είναι open-source από το 2002, οπότε αυτό είναι κατανοητό. Όμως, ό,τι του λείπει σε αισθητική, το αναπληρώνει με, τολμώ να πω, ίσως καλύτερο σχεδιασμό από το πρωτότυπο. Είναι εξαιρετικά εθιστικό.
Ποικιλία φυλών και οικονομικών συστημάτων
Εμπνευσμένο κυρίως από το The Settlers 2, το Widelands έχει προχωρήσει παραπέρα, με πέντε ξεχωριστές, ιδιόμορφες “φυλές” και ένα πολύπλοκο οικονομικό σύστημα. Οι ιδιαιτερότητές τους δεν είναι μαγικές δυνάμεις ή ειδικές μονάδες. Κάθε πλευρά έχει δικά της κτίρια και πόρους, με κάποιους κοινούς αλλά διαφορετικής σημασίας. Οι Barbarians χρειάζονται πολύ ξύλο, ενώ η περίπλοκη οικονομία των Frisians βασίζεται σε bricks, berries, barley, bees και bclay. Η μεγάλη λίστα κτιρίων τους απαιτεί πολύ χώρο, όπως και οι πόροι, κάτι που αποτελεί πρόκληση στους τυχαίους χάρτες. Οι Amazons αποφεύγουν το σίδερο, φτιάχνοντας εξοπλισμό από πέτρα και χαλαζία (από το ίδιο ορυχείο), και ειδικά δέντρα, που οι δασοφύλακές τους φυτεύουν κατά βούληση, επιτρέποντάς τους να εκμεταλλεύονται άχρηστες πλαγιές και να ζουν πιο βιώσιμα, χωρίς εξάρτηση από βουνά. Και με εντυπωσιακές κάπες, που αντισταθμίζουν κάπως την εμφάνισή τους.
Ισορροπία και ποικιλία στο gameplay
Καμία φυλή δεν παίζει εντελώς διαφορετικά, αλλά οι λεπτομέρειες δίνουν σε κάθε μία μοναδική οικονομία, αρκετά όμοια για να είναι διασκεδαστική, αλλά αρκετά διαφορετική για να προσφέρει πρόκληση και ποικιλία. Αυτό ισχύει και για τον στρατό. Η μάχη συχνά δεν είναι ευπρόσδεκτη στα building games, αλλά το Widelands εμβαθύνει στην παραγωγική της διάσταση, δημιουργώντας ξεχωριστή οικονομία για κάθε φυλή.
Στρατιωτική παραγωγή και διαφορές
Όπλα και πανοπλίες πρέπει να μεταφερθούν στα φυλάκια για να παραχθούν στρατιώτες, που βελτιώνονται μόνο με εκπαίδευση σε ειδικά κτίρια, καταναλώνοντας προηγμένο εξοπλισμό. Οι λεπτομέρειες διαφέρουν: οι Frisians ανακυκλώνουν μέταλλα, οι Barbarians χρειάζονται μόνο τσεκούρια, οι Amazons δεν χρειάζονται σίδερο. Η μάχη δεν έχει ιδιαίτερο δράμα, αλλά οι πολεμοχαρείς θα εκτιμήσουν τη δυνατότητα καταστροφής αντί για κατάληψη φυλακίων, και ότι οι τραυματίες υποχωρούν. Κάθε φυλή έχει διαφορετικά δυνατά σημεία, και τα φυλάκια διαφέρουν σε προσωπικό, κόστος, ορατότητα και ακτίνα κατάκτησης. Οι Atlanteans χρειάζονται τρεις πόρους για μια καλύβα, ενώ οι Amazons μπορούν να στήσουν σκοπιά σε δεντρόσπιτο και να πάρουν πίσω σχοινί και δέντρο αν το κατεδαφίσουν. Παρ’ όλα αυτά, το θέμα παραμένει η διαχείριση της εφοδιαστικής, όχι οι ελιγμοί ή οι τύποι μονάδων.
Εναλλακτικοί τρόποι νίκης και ανασχεδιασμός
Ακόμα και οι ειρηνιστές δεν πρέπει να αγνοούν τη στρατιωτική παραγωγή, αφού αυτή μετράει στη νίκη στο game mode “collectors”, τη μοναδική εξαίρεση στον κανόνα “η συσσώρευση είναι κακή”. Τα κτίρια δεν γίνονται ποτέ άχρηστα, αλλά η κατεδάφιση επιστρέφει κάποιους πόρους, οπότε αξίζει να ανασχεδιάζεις περιοχές με τον καιρό. Μπορείς να στείλεις πλοία για να ιδρύσεις δεύτερες πόλεις και να χωρίσεις το οδικό δίκτυο σε ανεξάρτητα τμήματα, αν και χρειάζεται καλός σχεδιασμός.
Η ανθρώπινη διάσταση και η διαχείριση
Δεν πρόκειται για κατασκευή μηχανών, χάρη στους μικρούς ανθρώπους που κινούνται, τις ανωμαλίες του εδάφους και τους εξαγωνικούς δρόμους (που προέκυψαν από τεχνικούς περιορισμούς – άλλο ένα παράδειγμα όπου οι περιορισμοί οδηγούν σε δημιουργικότητα), και την έμφαση στη συνεργασία με το τοπίο. Η λεπτομέρεια μπορεί να φαίνεται κουραστική, και ακόμα και για τους έμπειρους του The Settlers υπάρχουν νέα πράγματα να μάθουν. Όμως οι βασικές διαδικασίες του Widelands διατηρούν τη λογική, με τα προβλήματα να έχουν αιτία και φυσικές λύσεις. Και παρότι είναι λίγο πιο γρήγορο, παραμένει παιχνίδι που απαιτεί υπομονή, προνοητικότητα και ενδυνάμωση των ανθρώπων σου, όχι κυριαρχία. Το να διατηρείς την κίνηση βασίζεται στο να ορίζεις διαδρομές, όχι στο να δίνεις εντολές ή να κάνεις ψυχρούς υπολογισμούς.
Η μοναδικότητα του Widelands
Δεν πίστευα ότι θα υπάρξει παιχνίδι που να φτάσει το The Settlers, αφού όσοι προσπάθησαν δεν κατάλαβαν γιατί λειτούργησε. Έχω κάποια παράπονα για τη διανομή στρατιωτών, τον έλεγχο των εργαστηρίων και τις τυχαίες συμμαχίες της AI, αλλά αυτά είναι μικρολεπτομέρειες. Το Widelands καταφέρνει ακριβώς αυτό που έχασε σχεδόν ολόκληρη η βιομηχανία για δεκαετίες.
[ Πηγή: RockPaperShotgun ]