Επτά στα 30: Πώς ο David Fincher επανέφερε τον τρόμο έναν χρόνο πριν το Scream

Η παρακμή του τρόμου στις αρχές των ‘90s

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο τρόμος βρισκόταν σε ύφεση. Η άνθηση των slasher ταινιών της δεκαετίας του ‘80 είχε εξασθενήσει, ενώ κάθε νέα χρονιά έφερνε ανησυχητικά σημάδια. Το 1991 κυκλοφόρησαν τα τελευταία, προς το παρόν, σίκουελ με τον Freddy Krueger και τον Chucky. Το 1992, ο John Carpenter παρουσίασε μια ταινία για τον αόρατο άνθρωπο, με πρωταγωνιστή τον Chevy Chase, που δεν είχε τίποτα το τρομακτικό. Το 1993, η μόνη ταινία με στοιχεία τρόμου στο box office ήταν το The Nightmare Before Christmas. Το 1994, η προσπάθεια της Sony να αναβιώσει τα Universal monsters με ακριβές παραγωγές για ενήλικες σταμάτησε απότομα όταν το Mary Shelley’s Frankenstein απέτυχε εμπορικά. Έτσι, το έδαφος προετοιμάστηκε για το Scream, που το 1996 θα αναζωογονούσε το slasher και τον τρόμο γενικότερα.

Η πραγματική αναγέννηση με το Seven

Η ουσιαστική αναβίωση του τρόμου, όμως, ήρθε ένα χρόνο νωρίτερα, με την πρεμιέρα του Seven το 1995. Η ταινία του David Fincher, με τους Morgan Freeman και Brad Pitt ως αστυνομικούς που ερευνούν φόνους εμπνευσμένους από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, δεν προωθήθηκε ως ταινία τρόμου. Και δικαιολογημένα, αφού ανήκει ταυτόχρονα σε πολλά είδη: αστυνομικό, μυστήριο, θρίλερ, και ίσως μία από τις πιο καταθλιπτικές ταινίες που κυκλοφόρησαν ποτέ από μεγάλο στούντιο. Στη βιομηχανία φιγούρων τρόμου, δεν θα βρεις χαριτωμένες εκδοχές του John Doe. Μετά από τριάντα χρόνια, όμως, η θέση του Seven στο είδος του τρόμου φαίνεται ξεκάθαρη.

Η μόδα των serial killer ταινιών

Εκείνη την εποχή, οι ταινίες με serial killers ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς. Μία με τις Sigourney Weaver και Holly Hunter κυκλοφόρησε λίγο μετά το Seven με τον τίτλο Copycat. Καθ’ όλη τη δεκαετία, ηθοποιοί όπως οι Michael Douglas, Denzel Washington και Bruce Willis δοκίμασαν τον ρόλο του κυνηγού δολοφόνων. Αυτές οι ταινίες προέκυψαν από το neo-noir και τα ερωτικά θρίλερ των ‘80s, με τη βία να αντικαθιστά συχνά το σεξ.

Η ατμόσφαιρα και το στυλ του Seven

Το Seven ανήκει σίγουρα σε αυτή την κατηγορία, αλλά πηγαίνει παραπέρα. Το ελάχιστο σεξ που υπονοείται μετατρέπεται σε φρικτή βία. Η ατμόσφαιρα και το ύφος της ταινίας παραπέμπουν στα noir που ενέπνευσαν τα θρίλερ των ‘80s και ‘90s, με εμφανείς επιρροές από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό. Ο Fincher προχωρά ακόμη περισσότερο: αν και δεν δείχνει πολλά εγκλήματα επί της οθόνης, τα σκηνικά των φόνων που ερευνούν οι Mills (Pitt) και Somerset (Freeman) είναι μοναδικά και ανατριχιαστικά.

Η ένταση του τρόμου στο Seven

Πολλές ταινίες με serial killers έχουν αυξήσει τη βία χωρίς να θεωρούνται αμιγώς τρόμου, αλλά ο Fincher ανεβάζει το Seven σε άλλο επίπεδο, ξεπερνώντας ακόμα και ταινίες όπως το The Bone Collector ή το Silence of the Lambs. Η ανώνυμη πόλη όπου διαδραματίζονται οι φόνοι είναι διαρκώς βροχερή, γεμάτη σκιές και ερείπια ζωών. Ακόμα και στο σπίτι του Mills με τη σύζυγό του Tracy (Gwyneth Paltrow), η ατμόσφαιρα παραμένει ανήσυχη, με το διαμέρισμα να τρέμει από τα τρένα που περνούν. Τίποτα δεν φαίνεται καθαρό, ούτε στις πιο ζεστές στιγμές.

Το διαμέρισμα του δολοφόνου

Το διαμέρισμα του δολοφόνου είναι ακόμη πιο τρομακτικό. Φωτίζεται μόνο από φακούς αστυνομικών, μια κόκκινη νέον σταυρό και διάφορα φώτα (κυρίως κόκκινα) σε έναν αυτοσχέδιο σκοτεινό θάλαμο. Κατά τη διάρκεια της μακράς εξερεύνησης — η ταινία αφιερώνει επτά λεπτά σε αυτό το σκηνικό — ο Mills βρίσκει φωτογραφίες του εαυτού του στην μπανιέρα του δολοφόνου, αποκαλύπτοντας ότι ο μυστηριώδης άνδρας που είχαν συναντήσει νωρίτερα ήταν ο ίδιος ο δράστης. Αυτή η μικρή ανατροπή προσφέρει μια στιγμή αληθινού τρόμου. Φυσικά, ακολουθούν ακόμη πιο σοκαριστικές αποκαλύψεις, και με επαναληπτικές προβολές, η μοίρα του Detective Mills γίνεται ακόμη πιο δυσάρεστη. Το αρχικό σοκ υποχωρεί και η ταινία μετατρέπεται σε μια ατμοσφαιρική πορεία προς το αναπόφευκτο, με την αγωνία να κορυφώνεται όταν οι χαρακτήρες βγαίνουν από την πόλη στο φως του ήλιου.

Η πόλη ως εφιάλτης

Οπτικά, η πόλη και τα περίχωρα στο Seven είναι ακόμη πιο τρομακτικά από το τοπίο του The Crow. Η ταινία είναι τόσο ρεαλιστική ώστε θυμίζει τη ζωή, αλλά ταυτόχρονα αρνείται να ταυτιστεί με κάποια συγκεκριμένη τοποθεσία. Αν και τα γυρίσματα έγιναν στο Λος Άντζελες, δεν το θυμίζει καθόλου. Ο Fincher χρησιμοποιεί γεμάτους χώρους, καφέ και πρασινωπές αποχρώσεις και ασυνήθιστα μουντό καιρό για να εξαφανίσει κάθε ίχνος τυπικής χαράς της Νότιας Καλιφόρνιας. Είναι σαν να υπονοεί ότι θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε πόλη, άρα να είστε σε επιφυλακή.

Η διαχρονικότητα και η κοινωνική διάσταση

Τρεις δεκαετίες αργότερα, σε μια εποχή που ορισμένες ειδήσεις και πολιτικοί παρουσιάζουν τις αμερικανικές πόλεις ως επικίνδυνες και παρακμιακές, η σκηνοθεσία του Seven μοιάζει να κρύβει μια δική της αντιδραστική διάθεση, θαμμένη δίπλα στα θύματα του John Doe. Αυτό βγάζει περισσότερο νόημα — ή τουλάχιστον φαίνεται λιγότερο εκμεταλλευτικό — όταν το δεις ως ταινία τρόμου, σχεδιασμένη να εκμεταλλεύεται τους φόβους και τα ένστικτά μας. Τα θρίλερ μπορούν να το κάνουν αυτό, όπως και κάθε ταινία, αλλά ο τρόμος αγκαλιάζει ανοιχτά τη χειραγώγησή του. Δεν φαίνεται φθηνό όταν η ταινία παραδέχεται ότι θέλει να σε τρομάξει, αντί να καλλιεργεί φόβο μέσω πιο «φιλικών» ειδών.

Η ουσία του Seven ως ταινία τρόμου

Με κάποιον τρόπο, το να χαρακτηρίσεις το Seven απλώς ως αστυνομικό θρίλερ το αδικεί. Όχι επειδή ξεπερνά το είδος — η ιστορία του δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, με δύο τυπικούς χαρακτήρες που ερμηνεύονται με πάθος από τον Pitt και κυρίως τον Freeman. (Έχει ξανακάνει ο Freeman τόσα πολλά με τόσο γνώριμο ρόλο;) Η ηθικολογία του δολοφόνου μοιάζει να στοχεύει κυρίως σε εφήβους, ιδανική για την εντυπωσιακή ερμηνεία του Kevin Spacey ως αργοπορημένου κακού. Ως φιλοσοφία, τα επιχειρήματα του δολοφόνου είναι ρηχά, και το σενάριο δεν προσφέρει ουσιαστική αντίθετη άποψη. Ο κόσμος είναι σκοτεινός, γεμάτος αμαρτία. Ως δράμα, το Seven μπορεί να φαίνεται επιδεικτικό, ειδικά σε σύγκριση με το Zodiac του Fincher, που θεωρείται ανώτερο σε κάθε επίπεδο. Ως τρόμος, όμως, το Seven είναι μια αξέχαστη εμπειρία που συνέβαλε στην αναγέννηση ολόκληρου του είδους, γεμίζοντάς το ξανά με αγωνία και φόβο.