Η Ταινία και το Σημερινό Μπρούκλιν
Αν επισκεφθείτε τη διεύθυνση της τράπεζας στο Brooklyn που ληστεύει ο Al Pacino στο κλασικό θρίλερ/κωμωδία/δράμα Dog Day Afternoon, θα βρείτε σήμερα μια ιδιωτική πολυκατοικία σε μια περιζήτητη γειτονιά, που δεν θυμίζει ιδιαίτερα το παραμελημένο οικοδομικό τετράγωνο που παρουσιάζεται στην ταινία πριν από μισό αιώνα. Ίσως, όμως, να εμφανιστεί στη μεγάλη οθόνη κάπου κοντά, καθώς το Nitehawk Cinema Prospect Park στη γειτονιά προβάλλει συχνά επανεκδόσεις. Αυτό είναι λογικό, αφού τα αστικά τετράγωνα σπάνια παραμένουν ίδια για μια δεκαετία, πόσο μάλλον για πέντε. Ωστόσο, το Dog Day Afternoon δεν μοιάζει τόσο με χρονοκάψουλα όσο ίσως να περίμεναν οι σημερινοί θεατές, ειδικά για μια ταινία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα.
Η Υπόθεση και οι Κεντρικοί Χαρακτήρες
Ο Pacino υποδύεται τον Sonny, έναν απελπισμένο βετεράνο του Βιετνάμ που προσπαθεί να ληστέψει μια τράπεζα στο Brooklyn — για να πληρώσει, όπως μαθαίνουμε αργότερα, την εγχείρηση αλλαγής φύλου της συντρόφου του Leon (Chris Sarandon). Η Leon δεν συμμετέχει στη ληστεία. Για αυτό, ο Sonny στρέφεται στον Sal (John Cazale) και τον Stevie (Gary Springer). Παρόλο που ο Sonny φαίνεται να έχει ένα ξεκάθαρο σχέδιο, βασισμένο στην εμπειρία του ως πρώην υπάλληλος τράπεζας, δεν δίνει την εντύπωση ότι γνωρίζει καλά τον Sal και τον Stevie, σαν να διάλεξε τους πρώτους που βρήκε στον δρόμο. (Ο Stevie, σε μια από τις πιο αστείες στιγμές της ταινίας, το βάζει στα πόδια μόλις βγουν τα όπλα, και μετά παραπονιέται πώς θα γυρίσει σπίτι όταν ο Sonny του θυμίζει να μην πάρει το αυτοκίνητο διαφυγής.) Έτσι, ο Sonny βρίσκεται σε δύσκολη θέση όταν διαπιστώνει ότι το χρηματοκιβώτιο έχει αδειάσει νωρίτερα την ίδια μέρα και κάποιος έχει ειδοποιήσει την αστυνομία. Σύντομα, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ομάδα αστυνομικών και κρατά τους υπαλλήλους της τράπεζας ομήρους.
Το Πλήθος και η Επικαιρότητα
Η κατάσταση του Sonny προσελκύει και ένα πλήθος, και εκεί η ταινία μοιάζει ιδιαίτερα σύγχρονη. Παρόλο που διαδραματίζεται πριν την εποχή των καλωδιακών ειδήσεων ή του διαδικτύου, το Dog Day Afternoon αναγνωρίζει τη συλλογική φύση ορισμένων γεγονότων που γίνονται είδηση. Το πλήθος έξω από την τράπεζα δείχνει ενστικτωδώς συμπάθεια προς τον Sonny, ειδικά όταν αρχίζει να τους απευθύνεται, φτάνοντας στο σημείο να πετάει λίγα χρήματα στους παρευρισκόμενους. Πληρώνει για την πίτσα που παραγγέλνουν οι αστυνομικοί για τους ομήρους, και ο διανομέας απολαμβάνει τη μικρή δόση προσοχής που λαμβάνει. Ο σκηνοθέτης Sidney Lumet κρατά την κάμερα πάνω του αφού οι βασικοί χαρακτήρες επιστρέφουν στην τράπεζα: «Είμαι αστέρι!» φωνάζει, γιορτάζοντας τη σύντομη πιθανή εμφάνισή του στις ειδήσεις.
Η Διαχείριση της Διασημότητας και της Κοινωνικής Έντασης
Το βασικό θέμα της ταινίας δεν είναι η διασημότητα ή τα μέσα ενημέρωσης, κάτι που κάνει τις σχετικές αναφορές να λειτουργούν ακόμα καλύτερα — ο εντυπωσιασμός είναι απλώς μέρος της ζωής. Σε μια από τις πιο γνωστές σκηνές, ο Sonny ξεσηκώνει το πλήθος φωνάζοντας «Attica! Attica!», αναφερόμενος στην εξέγερση των φυλακισμένων το 1971 λόγω κακών συνθηκών διαβίωσης (η ταινία διαδραματίζεται το 1972, όπως και το πραγματικό περιστατικό που την ενέπνευσε).
Η Ερμηνεία του Pacino και τα Κίνητρα του Sonny
Η σύνδεση αυτή φαίνεται αυθόρμητη και ίσως επιφανειακή, σαν κάτι που λέει ο Sonny για να ενθουσιάσει τους υποστηρικτές του. Η ερμηνεία του Pacino το δείχνει από νωρίς, καθώς τρέχει μέσα στην τράπεζα, ασχολούμενος με διάφορες δουλειές (απενεργοποίηση καμερών, άδειασμα ταμείων) που μεμονωμένα έχουν νόημα, αλλά συνολικά δείχνουν πανικό. Όμως το «Attica!» εκφράζει και τις πραγματικές του απογοητεύσεις. Σε συνομιλία με τοπικό δελτίο ειδήσεων, περιγράφει τη δυσκολία του να βρει καλοπληρωμένη δουλειά (και, σε μια λεπτομέρεια που θυμίζει περισσότερο το 1975 παρά το 2025, αναφέρει ότι οι πολλές θέσεις εργασίας σε συνδικάτα λειτουργούν ως περιοριστικός παράγοντας).
Η Αντίδραση του Πλήθους και η Προοδευτική Ματιά
Με τρόπο που θυμίζει τα social media, το πλήθος τελικά στρέφεται εναντίον του Sonny, φαινομενικά λόγω της αποκάλυψης ότι είναι αμφιφυλόφιλος. (Έχει επίσης σύζυγο και παιδιά, κάτι που δεν βοηθά την εικόνα του όταν συνδυάζεται με τη σχέση του με τη Leon.) Αυτή η αντίδραση είναι δυσάρεστη, αλλά ρεαλιστική — και με δεδομένη την πρόσφατη έξαρση τρανσφοβίας, δεν φαίνεται μακρινή από το 2025. Παρά ταύτα, ο τρόπος που οι δημιουργοί χειρίζονται έναν χαρακτήρα που σήμερα θα θεωρούσαμε τρανς είναι εντυπωσιακά προοδευτικός. Η Leon δεν παρουσιάζεται ως κακή επιρροή ή ως κάποια ιδιαιτερότητα για τον Sonny· στις λίγες σκηνές του Chris Sarandon φαίνεται ότι η Leon παλεύει, όπως και ο Sonny, και υπάρχει η αίσθηση ότι, αν μη τι άλλο, ο Sonny είναι αυτός που έχει επενδύσει υπερβολικά συναισθηματικά σε εκείνη. Δεν είναι ότι η Leon τον έχει εξαπατήσει, αλλά ότι ο Sonny προσκολλάται σε αυτήν ως κίνητρο, ακόμα κι όταν οι πιθανότητες επιτυχίας μειώνονται ραγδαία. Η απόκτηση χρημάτων για την επέμβαση είναι ένα σχέδιο, έστω και αν φαίνεται πρόχειρο και γίνεται χειρότερο όταν ο Sonny αναγκάζεται να διαπραγματευτεί.
Το Κωμικό Στοιχείο και η Αγωνία
Κάποια από αυτή την αδεξιότητα είναι αστεία. Τα πρώτα 30 ή 40 λεπτά του Dog Day Afternoon θυμίζουν κωμωδία παρεξηγήσεων. Δεν είναι απαραίτητα αυτό που θα περίμενε κανείς από τον Lumet και τον Pacino, και η ρεαλιστική τους προσέγγιση το κάνει ακόμα πιο αστείο. Αν και δεν μοιάζει με σοβαρή ταινία ληστείας, οι μηχανισμοί της κατάστασης είναι παρόμοιοι. Για να λειτουργήσει ένα θρίλερ, το κοινό πρέπει να πιστέψει ότι ο πρωταγωνιστής ίσως βρει διέξοδο (ακόμα κι αν τελικά δεν τα καταφέρει). Το ίδιο ισχύει και για μια κωμωδία.
Η Κλιμάκωση και το Μήνυμα της Ταινίας
Αντίθετα, όπως ένα γεγονός που προκαλεί αστεία στα social media πριν αποκαλυφθεί η σκληρή πραγματικότητα, η αδιέξοδη κατάσταση του Sonny γίνεται όλο και πιο αισθητή, και τα θριλερικά στοιχεία της ταινίας επιστρέφουν με μια αίσθηση ανησυχίας για την τύχη του. Η προσωρινή λατρεία του πλήθους δεν θα τον σώσει. Η σχέση που αναπτύσσει με τους ομήρους δεν θα τον σώσει. Και η αστυνομία, όσο κι αν ισχυρίζεται ότι θέλει να βοηθήσει, δεν θα τον σώσει.
Η Τελική Εντύπωση και το Διαχρονικό Θέμα
Ο Lumet είναι δίκαιος εδώ· παρά τις πολλές αστείες στιγμές, δεν υπάρχει ποτέ κάποια οπτική ή τονική ένδειξη ότι ο Sonny θα βγει κερδισμένος ή έστω αλώβητος. Παρ’ όλα αυτά, δεν γίνεται ποτέ εντελώς αντιπαθής, γιατί όσο μπερδεμένες κι αν είναι οι μέθοδοι και τα κίνητρά του, η απελπισία του φαίνεται από την πρώτη στιγμή που εμφανίζεται ο Pacino στην οθόνη. Δεν έχει αρκετά χρήματα, και αυτό είναι το βασικό του εμπόδιο, είτε φροντίζει την οικογένειά του είτε θέλει να φύγει με τη Leon. Όπως τόσοι απελπισμένοι άνθρωποι πριν και μετά από αυτόν, η λύση που βρίσκει δεν έχει λογική μακροπρόθεσμα. Κι όμως, το μακροπρόθεσμο είναι ακριβώς εκεί που τέτοιες παρορμήσεις έχουν απήχηση. Οι λεπτομέρειες της εποχής στο Dog Day Afternoon μπορεί να έχουν αλλάξει, αλλά το πραγματικό του θέμα παραμένει διαχρονικό σε όλη την Αμερική: αφορά ανθρώπους που νιώθουν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή.
[ Πηγή: Polygon ]